Tajuk 10 - Ayat Bahasa Melayu

Ayat Bahasa Melayu

Ayat  dalam bahasa Melayu boleh terbentuk daripada satu perkataan atau beberapa perkataan yang pengucapannya dimulakan dan diakhiri dengan kesenyapan, serta mengandungi intonasi yang sempurna. (Nik Safiah Karim et.al. 2008).

 Ayat  terdiri daripada binaan klausa, frasa ,dan perkataan.

Kajian tentang ayat membuktikan bahawa  kepentingan klausa, frasa dan perkataan mempunyai  fungsi yang utama dalam pembentukan ayat.

Selain itu, ayat dasar atau ayat inti merupakan ayat yang terdiri daripada ayat penyata. Ini berbeza dengan ayat tunggal yang terdiri daripada ayat tanya, perintah dan seruan dan sebagainya.

 Dalam perbincangan ini, kita akan melihat pola-pola ayat dasar, ayat tunggal dan tidak ketinggalan unsur  yang berkaitan dengan susunan klausa, frasa, dan perkataan  dalam ayat .

Ayat

Ayat boleh terbentuk daripada satu perkataan atau susunan beberapa perkataan

yang pengucapannya  dimulakan dan diakhiri dengan kesenyapan, serta mengandungi intonasi yang sempurna. (Nik Safiah Karim et.al. 2008).

Menurut Abdullah Hassan et.al (2006), ayat terdiri daripada perkataaan-perkataan yang disusun dalam susunan dan kelompok-kelompok tertentu. Setiap kelompok perkataan disusun dengan lengkap. Susunan yang lengkap mempunyai makna yang lengkap. Setiap satu kelompok tersebut mengandungi sekurang-kurangnya dua bahagian iaitu subjek dan predikat. Subjek menyebut sesuatu perkara, seperti rumah, baju, kereta dan seumpamanya. Predikat pula menerangkan tentang perkara yang telah disebutkan dalam predikat iaitu menerangkan tentang rumah, baju,  kereta dan seumpamanya.

Contoh :

(1). Sekolah  di tepi laut.

Dalam ayat (1) sekolah terdiri daripada kelompok perkataan yang menjadi pokok perbincangan. Malah sebenarnya, sekolah ialah komponen subjek  ayat. Dalam kumpulan perkataan kedua, di tepi laut,menceritakan tentang subjek ayat.Maksud ayat tersebut ialah hal sebuah sekolah yang  terletak di tepi laut.      

(2) Rumah  langsir biru.

Dalam ayat (2) rumah  ialah kelompok perkataan yang menjadi subjek dalam ayat tersebut. Sementara, langsir biru yang tergolong dalam kelompok kedua ialah predikat bagi ayat tersebut yang menerangkan tentang keadaan rumah besar tersebut.

    Klausa

Klausa ialah satu rangkaian perkataaan yang mengandungi subjek dan predikat , yang menjadi konstituen dalam ayat. (Nik Safiah Karim et.al. 2008) Klausa tergolong kepada dua jenis iaitu:

(i) Klausa bebas

(ii) Klausa tak bebas

Klausa bebas ialah klausa yang terdiri daripada sekumpulan perkataan yang maknanya boleh berdiri sendiri dan boleh bersifat sebagai ayat lengkap apabila diujarkan dengan intonasi yang sempurna. Klausa boleh diumpamakan ayat dalam ayat (Abdullah Hassan et.al 2006).

Contoh :

klausa 1 : Majid kaya (klausa bebas) 

klausa 2 : kerana cekap menguruskan perniagaan (klausa tak bebas)

Ayat sempurna:

klausa 1 + klausa 2 = Majid kaya kerana cekap menguruskan perniagaan.

Klausa  bebas juga disebut sebagai klausa utama.

Berdasarkan contoh :

Majid kaya            kerana cekap menguruskan perniagaan.

[klausa bebas]     [ klausa tak bebas]

[klausa utama]

Oleh itu, pembentukan klausa bebas adalah berdasarkan ciri klausa yang mampu mendokong makna lengkap serta mendokong ciri –ciri ayat yang sempurna.

    Frasa

            Frasa ialah unit yang boleh terdiri daripada satu susunan yang mengandungi sekurang-kurangnya dua perkataan, ataupun satu perkataan yang berpotensi untuk diperluas menjadi dua perkataan atau lebih. (Nik Safiah karim, et.al 2008)  Frasa nama boleh terbentuk daripada satu perkataan atau lebih (Abdullah Hassan et.al, (2006). Frasa ialah unsur terkecil dalam bidang sintaksis. Frasa digunakan bagi membina ayat. Dalam struktur binaan ayat, frasa didapati  merupakan unsur yang terletak di bawah klausa.

Contoh ayat : sehelai baju kurung di dalam almari. Ayat ini akan dipenggal sebahagiannya untuk melihat rumus struktur frasa.

Frasa

baju sehelai baju baju kurung sehelai  baju kurung

Frasa di atas berasaskan satu binaan ayat  (FN+FS) :Sehelai baju kurung di dalam almari. Bentuk frasa satu perkataan ialah baju. Bentuk tersebut diperluas menjadi sehelai baju, baju kurung, sehelai  baju kurung, dan sebagainya.

Jadi, frasa yang asas iaitu baju kurung telah diperluaskan melalui pancangan ke dalam sebuah frasa yang lain  hingga terbentuknya frasa sehelai baju kurung.

 Perkataan

            Perkataan ialah konstituen kepada frasa. Perkataan adalah bentuk bahasa yang mengandungi makna atau fungsi nahu (Abdullah Hassan et.al , 2008)

Bentuk-bentuk perkataan seperti sekolah, baju, orang, kereta adalah perkataan yang mendokong makna tertentu.  Perkataan mempunyai beberapa golongan tertentu seperti kata  nama, kata kerja,   kata adjektif, kata sendi nama, kata hubung, kata tugas dan sebagainya.

Contoh:

kata nama: pelajar,  ayah, Seremban, taman

kata kerja : makan, tidur, melukis, menendang

Kata adjektif : kurus, pucat, gempal, tampan

kata sendi nama : di rumah, ke kedai, dari Johor, daripada besi

 Ayat Dasar

Ayat dasar ialah ayat yang menjadi sumber atau dasar bagi pembentukan ayat-ayat lain berdasarkan rumus-rumus tatabahasa.

Semua ayat yang terbina secara lengkap sebenarnya dapat dikesan dasar atau inti ayat yang menjadi landasan dalam sesuatu binaan ayat.

Ayat dasar mempunyai empat  pola asas iaitu:

Pola 1 : FN + FN

Pola 2 : FN + FK

Pola 3 : FN + FA

Pola 4 : FN + FS

Pola	Subjek	Predikat
Pola 1 (FN + FN)	Harun	pesilat amatur.
Pola 2 (FN + FK)	Jurulatih	sedang berehat.
Pola 3  (FN + FA)	Marlina	sungguh pandai
Pola 4 ( FN + FS)	Muzium	di Pusat Islam.

Komponen frasa boleh mengandungi satu perkataan atau lebih. Namun, binaan-binaan tersebut harus masih tergolong dalam bentuk frasa.

Contoh:

Pola	Subjek	Predikat
Pola 1 (FN + FN)	Harun	pesilat amatur negara.
Pola 2 (FN + FK)	Jurulatih	sedang berehat di bilik
Pola 3  (FN + FA)	Adik Marlina	sungguh pandai
Pola 4 ( FN + FS)	Muzium warisan	di Pusat Islam Kuala Lumpur.

  Ayat Tunggal

            Ayat tunggal ialah ayat yang mempunyai satu subjek dan satu predikat. Ayat tunggal juga sebenarnya mempunyai satu klausa yang hadir mewakili satu subjek dan satu predikat tersebut. Ayat tunggal terbina daripada ayat dasar. Malah binaan ayat tunggal mempunyai persamaan dengan ayat dasar. Namun, yang membezakan ayat tunggal dengan ayat dasar ialah ayat tunggal terdiri daripada ayat tanya, ayat perintah ayat seruan dan sebagainya. Sementara, ayat dasar  terdiri daripada ayat penyata.

Jelas bahawa ayat tunggal terbina secara mudah dengan hanya mempunyai konstituen satu subjek dan satu predikat.

Contoh:

Subjek	Predikat
(1).      Bapa saudara Ali (2)      Peninju itu (3)      Darwis (4)      Wahab	pensyarah. sangat tangkas. membaca kitab jawi. ke kedai runcit.

 Dalam proses binaan ayat tunggal ini , terdapat juga proses penyongsangan seperti predikat mendahului subjek seperti dalam ayat songsang.

Contoh:

(5) (a)  Mariam  ke pasar raya hari ini.

      (b)  Ke pasar raya Mariam  hari ini.

(6) (a)  Baju itu di dalam almari.

      (b)  Di dalam almari baju itu.

(7) (a)  Kuih itu dimakannya.

      (b)  Dimakannya kuih itu.

(8) (a)  Pokok kayu itu ditebangnya

       (b) Ditebangnya pokok kayu itu. 

Tajuk 9 - Frasa Sendi Nama Bahasa Melayu

Frasa Sendi Nama

·         Binaan Frasa Sendi Nama

·         Kedudukan Frasa Sendi Nama dalam Ayat

·         Penggunaan Kata Sendi Nama Secara Umum

Frasa sendi  nama dalam bahasa Melayu seterusnya mempunyai peranan yang utama  dalam melengkapkan satu binaan dalam ayat yang terdiri daripada satu kata sendi nama dan satu frasa nama dalam ayat.  Ini  membuktikan bahawa  kepentingan  elemen kata sendi nama menjadikan fungsi frasa sendi nama sebagai asas pembentukan predikat yang mempunyai pola  FN+ FSN ( Frasa Nama + Frasa Sendi Nama).

Frasa sendi nama mempunyai mempunyai potensi untuk hadir sebelum frasa nama atau sebelum kata nama arah diikuti oleh frasa nama. Dalam perbincangan ini, kita akan melihat pola-pola frasa sendi nama  yang berkaitan dengan susunan frasa dalam ayat . Selain itu, unsur predikat frasa sendi nama  juga akan dibincangkan dalam bab ini.

Binaan  Frasa Sendi Nama

Frasa sendi nama    ialah frasa yang terdiri daripada kata sendi nama yang boleh bergabung dengan kata nama dalam membentuk kesatuan frasa.  Frasa sendi nama terbina daripada ayat yang mempunyai satu kata sendi nama dan satu frasa nama yag menjadi pelengkap dalam binaan frasa sendi nama itu.

 (Nik Safiah Karim et.al,2008)

Frasa sendi nama pada asasnya terbina apabila sesuatu kata sendi diikuti oleh kata nama. (Abdullah Hassan et.al 2006).

Antara kata sendi nama yang sering digunakan ayat ialah di, ke, dari, daripada ,kepada , pada, untuk, akan bagi, hingga,oleh, dengan, tentang, sampai, dan sebagainya. Frasa sendi nama juga boleh didahului oleh kata bantu sama ada kata bantu ragam atau kata bantu aspek.

Contoh :

 Kata Sendi Nama + Frasa Nama

            Frasa  dalam sesuatu ayat boleh terbina daripada frasa sendi nama dengan pola kata sendi nama + frasa nama ( KN+ FN). Dalam hal ini, kata sendi nama hadir sebagai satu perkataan di hadapan suatu frasa nama.

Contoh:

Frasa Sendi Nama
Kata Sendi Nama	Frasa Nama
di ke dari daripada kepada untuk dengan sejak tentang sampai bagi	gimnasium sekolah pusat tuisyen aluminium Tuan Jana Khatib ibu kemewahan semalam klorofil siang ayah

  Kata Sendi Nama + (Kata Nama Arah) + Frasa Nama

            Frasa  sendi nama boleh wujud di hadapan frasa nama (didahului satu unsur kata nama arah). Selain itu, frasa sendi nama juga berpotensi untuk hadir  tanpa kata nama arah.

Frasa Sendi Nama
Kata Sendi Nama	Frasa Nama
	Kata Nama Arah	Frasa Nama
(i) di (i) di (ii) ke (ii) ke (iii) dari (iii) dari	dalam - dalam - belakang -	takungan takungan kolam kolam pentas pentas

   Kata Sendi Nama + (Kata Nama Arah) + Frasa Nama + (Keterangan)

Binaan frasa nama boleh juga terdiri daripada kata sendi nama diikuti oleh frasa nama dan keterangan. Kata nama arah dan keterangan boleh hadir dan boleh digugurkan mengikut kesesuaian ayat.

Frasa Sendi Nama
Kata Sendi Nama	Frasa Nama		Keterangan
	Kata Nama Arah	Frasa Nama
(i)   di    di (ii)  ke       ke (iii) dari       dari	atas - luar - bawah -	pentas pentas garisan garisan rumah rumah	pada saat itu. - dengan bergaya - dengan kayu -

       Kedudukan Frasa Sendi Nama dalam Ayat

Frasa sendi nama mempunyai fungsi dalam predikat sesuatu ayat. Dalam sesetengah ayat lain,  frasa sendi nama berfungsi sebagai unsur keterangan.

Predikat Frasa sendi Nama

Dalam susunan ayat biasa, frasa sendi nama hadir selepas subjek.

Contoh:

(1).  Ahmad ke sekolah setiap hari.

(2).  Kolam ikan di tepi taman.

(3).  Yushiro dari  bandar raya Tokyo.

(4).  Kerusi itu daripada kayu jati.

(5).  Hadiah ini untuk ibu Zarina.

(6).  Bahaman daripada keluarga seni.

      Frasa Sendi Nama sebagai Keterangan

Unsur keterangan dalam sesuatu ayat boleh diwakili oleh frasa sendi nama. Unsur keterangan ini pada asasnya bertindak menerangkan keperihalan maksud  predikat frasa kerja, frasa adjektif dan frasa nama. Namun, unsur keterangan ini boleh hadir secara pilihan mengikut kesesuaian konteks ayat berdasarkan rumus tatabahasa.

Contoh:

(i)  Keterangan bagi frasa kerja

Contoh:

  (7) Budin meniup saksofon seperti pemuzik profesional. (keterangan bandingan)

  (8) Dahlan memasak pada waktu petang. (keterangan masa)

  (9) Marini  berehat di tepi pantai.(keterangan tempat)

(10).Ayah berbincang tentang hal pertunangan.(keterangan hal)

(11).Sultan Mansur Syah hadir  dengan permaisurinya.(keterangan penyertaan)

(12) Anda wajar mengawal emosi demi kesejahteraan diri.(keterangan tujuan)

(13).Hang Tuah menikam lanun dengan keris.(keterangan cara)

(ii) Keterangan bagi frasa adjektif

Contoh :

(14) John   segak  seperti  model. (keterangan bandingan)

(15) Profesor itu cekap dalam bidang bioteknologi. (keterangan hal)

(16) Dia rabun pada waktu malam.  (keterangan masa)

(17) Kita harus pantas supaya tidak ketinggalan. (keterangan tujuan)

(iii) Keterangan bagi frasa nama

Contoh:

(18) Bangunan di Kuala Lumpur sungguh tinggi. (keterangan tempat)

(19) Batu permata itu adalah dari zaman Dinasti Ming (keterangan asal)

(20) Ridwan sudah membeli songkok untuk majlis tersebut.(keterangan tujuan)

(21)  Keris itu  diperbuat daripada besi. (keterangan sumber)  

(22) Lagu oleh Dato’ Mokhzani telah menarik perhatiannya. (keterangan pembuat)

Penggunaan Kata Sendi Nama

             Dalam penggunaan kata sendi nama dalam ayat, terdapat dua unsur kata sendi nama yang serupa boleh digabungkan dalam bentuk setara dengan menggunakan kata hubung dan, atau, tetapi.

Contoh:

(23) Dia mundar-mandir di dalam dan di luar bangunan itu.

(24) Zulfadli makan dengan adiknya atau dengan abangnya?

(25) Pak Cik Ali bekerja bukan di kebun tetapi bekerja di pejabat peguam.

(26) Nadia Chin Abdullah  bukan ke Australia tetapi ke Austria.

Dalam ayat (23), frasa sendi nama dengan kata hubung dari  boleh digugurkan secara pilihan unsur kedua.

Ayat baharu setelah pengguguran kata sendi nama pada unsur kedua  ialah:

(27) Dia mundar- mandir di dalam dan luar bangunan.

(28) Zulfadli makan dengan adiknya atau abangnya?

(29) Tuan  Haji  Ali bekerja bukan di kebun tetapi di pejabat peguam.

(30) Nadia Chin Abdullah bukan ke Australia tetapi Austria.

Namun dalam beberapa keadaan, terdapat kata sendi yang boleh berfungsi sebagai kata bantu aspek. Ini berlaku pada perkataan ’akan’.

Contoh :

(31) Diana akan ke Kuala Lumpur. (akan sebagai kata bantu aspek)

(32) Diana sayang akan kucingnya. (akan sebagai kata sendi)

Namun, dalam perbincangan ini, perkara tersebut ditunjukkan sebagai contoh penggunaan kata sendi yang boleh hadir dalam keadan lebih daripada satu situasi. Keadaan ini dapat dipermudahkan dengan  melihat kedudukan dan fungsinya dalam ayat. Pada asasnya, frasa sendi boleh berfungsi sebagai predikat dan keterangan dalam ayat.